จมูกอิเล็กทรอนิกส์ (https://mui-robotics.asia/%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%93%E0%B8%91%E0%B9%8C/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B4/) เทคโนโลยีนี้ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อเลียนแบบการรับกลิ่นของมนุษย์ แต่แทนที่จะใช้เซลล์ประสาทรับกลิ่นแบบธรรมชาติ มันใช้ เซนเซอร์พิเศษ ตรวจหาโมเลกุลของกลิ่นในอากาศ แล้วแปลงข้อมูลเป็นสัญญาณดิจิทัลให้ระบบ AI วิเคราะห์ เทคโนโลยีนี้แม่นยำและเร็วทันใจอย่างไม่น่าไว้วางใจ มันสามารถจำแนกประเภทกลิ่นได้ละเอียดกว่าจมูกมนุษย์ ตรวจกลิ่นที่พวกเราอาจไม่รู้สึกได้ และยังไม่ล้าเหมือนเวลาที่คนพวกเราสูดดมอะไรนานๆ
ตอนนี้ E-nose กำลังถูกใช้ประโยชน์ในหลากหลายวงการ ในอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่ม มันช่วยตรวจสอบคุณภาพของเหล้าองุ่น กาแฟ หรือหากแม้แต่สูดดมกลิ่นเนื้อสัตว์ว่ายังสดอยู่ไหม ในวงการหมอ มันถูกใช้ในการดมกลิ่นลมหายใจเพื่อตรวจค้นโรคบางชนิด ดังเช่น โรคมะเร็ง เบาหวาน หรือโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ ด้านสิ่งแวดล้อม มันสามารถตรวจมลภาวะหรือแก๊สอันตรายในอากาศได้แบบเรียลไทม์ และที่เจ๋งกว่านั้นคือ ในงานด้านความปลอดภัย ก็ยังสามารถตรวจวัตถุระเบิด ยาเสพติด หรือสารเคมีอันตรายได้อย่างแม่นยำ
สิ่งที่ทำให้เทคโนโลยีนี้น่าเร้าใจเพิ่มขึ้นคือการนำ AI, IoT และ Big Data มาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพให้มันฉลาดหลักแหลมขึ้นไปอีก เดี๋ยวนี้นักวิจัยกำลังพัฒนาให้ E-nose มีขนาดเล็กลงกระทั่งสามารถใช้งานบนสมาร์ทโฟนหรืออุปกรณ์พกพาได้ หากวันหนึ่งพวกเราสามารถใช้มือถือเพื่อตรวจสอบคุณภาพอาหาร หรือถึงแม้แต่เช็กว่าสุขภาพพวกเราปกติดีไหมจากลมหายใจ จนกระทั่งเรียกได้ว่าเทคโนโลยีนี้กำลังจะกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน กันเลยทีเดียว
(https://lh3.googleusercontent.com/fife/ALs6j_HTz1OVa_r8-3cv8IzlcrMouDP5sY5JON8-Kev6NnODF6QUHCpDLwU86akGLRfIkSAvqMw1uOG2vBjHsutdeQ_RtbiVLU3FMxCUsJ850Ev6spw_XZYdN-hsXezRYQ-0eXbWT3kRYpv9QEhHWs5NEZjmt1bmo6ZohBwWv0NJ4iIaDV7UklMyOvPAdwMtntRMNRpqQy5UunPDHy7sYGpeZD8_l2KIA6AajQSkRGKyLqwxszSrWIMpWU9rLHPdBpwYCBtIZWOlQWzRI42y_bvo3m4wyMwGh4OZOtaQNJSYtah4PM4aQtv-U86OJvib2Hg89gAlT66l0qaExq9Pe6pZ3G-hC6ivyCipcVckSGybvfBNdGeL189053xPCuapa3eD0d2B-j3tdroPZwdpvNXcbqvxV-zlH1HojSbni3_v4dvq9n0mFyhA48SkqxVAT10ElzuRUovq6ZVdyzGxXnmb2tX_32OMsktQ4YIsn2xnqpylt6w4Vn74IXbVsWnFW1TXM56Q_8cYeSNsQTph3vM_-0wPhrpVOt88d8YHN3YacroD468AJ2YlwGbEXtyazvo1qXPXFitjBx1lUc26G0OK2DRypmk73taVjBkUL3w7_Ed43m8ul5WyPdOWybRKWE_1v3RVh5e5iNTSLqQJcGcPLxkWSRo9y7FmW_5UErnZEnh-aRyMJfI58oOwqraMzckYpYjzpJtX36JdLBvXGlpsnsNGlI6J8xWYo8FQu_qk0uB2FUOhGWL78gClm-1eddHSJ7yeC62qu75GiqlcgU8mgZ5D-TULtykGLmpIWDstC13PSGvyrbRlzNCjoW6xUXO0jgYuX3E1ttmMycDeMx7Np88-nGjrFMvUwt0ZwI1l3tgxEjGqOwmsULh672NwKvGzprGElMMAi8eQByg1e8dEDg91m5886nqv8-5OHnnJuNo0JUHQNOpJGFX-ZzyQaahL-Pn276WBPkiLqx1_Gk4P0tQ3M0z9myTrA40P0Sv5MR-nMPEZs3yFuqRoKRd87Sq-ENycHX03uQ64oBeLVfF83dVmzCsheuvEqhTzuIbkXaSUgPmM_BzUJUrbPlaJ81C2yq2f_5bQFDFBaEgNucDUyEVdBqyrCKe1zCbZDCsFw7mhBQZo9dGELd-OYImYVb6Rmx-uvw1RuCm7ymXdGNAeCnXPV4Eg0aWXgmiVxz3v6oTplCiZLQ4F4AK0-sCjK53631swxYHOThoVQmsQkFyvizr5vL7Sewssgg8s1_IzE8zVITEwdtu5Ga8BwiqicKdfy0GMVaU6mwJfAXgQVYGR1RijRS_MhoWeIYdsal1yh2h5fJAhjfglObZucFuAFhEbioswOUt8Ce2_ceHpQYv5Yb9NnMJilwKkyi1cDOI5TpAifeEdfPcxcPIwxLLcdOsT8Hio6WYE_LTno8e1gqsv846YVIr78KMwixauaJZfbDMclVuyq2Br-YJY3XNH5qN0P9Ig_AJzxB5allJ9q8Elc3fbpT98lnMQR9WX-PkzvyrnzNN0IvC1xZfDM2iKg43SeSd7kXS0AF7IlJDpiZVuOaqOnJlAc3fbgolc0lypeVmp-Vfwh6lmyd9tKtPP-JkxAsGiFRaxZvK6iGBOnm4UnPImFp9VoLNHelsCA2a9tcsSm0tszZEjlU_AqGo=w1920-h919) (https://mui-robotics.asia/%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%93%E0%B8%91%E0%B9%8C/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B4/)
การทำงานของจมูกอิเล็กทรอนิกส์ ปฏิวัติวงการวิเคราะห์สารระเหย รายละเอียดที่นี่!
จมูกอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Nose หรือ E-nose) เป็นเทคโนโลยีที่ออกแบบมาเพื่อเลียนแบบกระบวนการรับทราบกลิ่นของมนุษย์ แต่ใช้หลักการทางวิทยาศาสตร์และสติปัญญาประดิษฐ์ในการวิเคราะห์องค์ประกอบของกลิ่นแทนประสาทสัมผัสของมนุษย์ โดยระบบนี้ทำงานผ่าน เซนเซอร์ตรวจค้นสารระเหย (Gas Sensors) ซึ่งสามารถแยกแยะโมเลกุลของก๊าซที่ลอยอยู่ในอากาศ จากนั้นเซนเซอร์จะเปลี่ยนสัญญาณเคมีพวกนั้นเป็นข้อมูลทางกระแสไฟฟ้า และส่งไปยัง ระบบประมวลผลกลาง (Data Processing Unit) เพื่อทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ สติปัญญาประดิษฐ์ (AI) และอัลกอริธึม Machine Learning
สิ่งที่ทำให้ E-nose แตกไม่เหมือนกับการดมกลิ่นของมนุษย์คือความสามารถในการตรวจสารที่สลับซับซ้อนหากแม้ในระดับโมเลกุลที่ต่ำมาก และยังสามารถแยกแยะสารเคมีที่เหมือนคลึงกันได้แม่นยำกว่า โดยกระบวนการทำงานเริ่มจากการที่อากาศถูกดูดเข้าไปในอุปกรณ์ ก่อนที่สารระเหยจะสัมผัสกับเซนเซอร์ที่ถูกออกแบบให้ไวต่อสารเคมีเฉพาะชนิด เมื่อเกิดปฏิกิริยาทางกระแสไฟฟ้า ระบบจะทำการวิเคราะห์ ลายพิมพ์นิ้วมือทางเคมี (Chemical Fingerprint) ของกลิ่นนั้นๆและนำไปเปรียบเทียบเทียบกับฐานข้อมูลที่มีอยู่
ซึ่งมีการพัฒนาและขยายอย่างตลอดผ่านการทำความเข้าใจของ AI จะก่อให้เทคโนโลยีนี้สามารถแยกแยะความแตกต่างของกลิ่นได้ หากแม้เป็นกลิ่นที่มนุษย์รับทราบได้ยาก ได้แก่ การตรวจหาสารอินทรีย์ระเหยง่าย (VOCs) ในสิ่งแวดล้อม หรือตรวจค้นกลิ่นที่เกี่ยวข้องกับโรคบางชนิดในลมหายใจของมนุษย์ E-nose ถูกเอาไปใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆไม่ว่าจะเป็นการควบคุมคุณภาพอาหาร การวิเคราะห์ระดับความสดใหม่ของเนื้อสัตว์ การตรวจหาก๊าซพิษในอุตสาหกรรมเคมี หรือหากแม้กระทั่งใช้ในงานด้านความมั่นคงเพื่อตรวจค้นวัตถุระเบิดและสารเสพติด
อีกทั้งยังสามารถเชื่อมต่อกับ Internet แบบเรียลไทม์เพื่อทำให้การเฝ้าระวังกลิ่นเป็นไปได้แบบเรียลไทม์ นอกเหนือจากนั้น เทคโนโลยีนี้ยังถูกพัฒนาให้มีขนาดเล็กลงและสามารถติดตั้งในอุปกรณ์พกพา ซึ่งหมายความว่าในอนาคตพวกเราอาจสามารถใช้สมาร์ทโฟนเพื่อตรวจสอบคุณภาพอากาศ หรือถึงแม้กระทั่งวิเคราะห์สุขภาพของตนเองผ่านกลิ่นลมหายใจได้ เทคโนโลยี E-nose ไม่ได้เป็นเพียงแค่เครื่องมือที่ใช้ในห้องปฏิบัติการเท่านั้น แต่กำลังกลายเป็นเทคโนโลยีที่เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันของพวกเรามากขึ้น และอาจปฏิวัติวิธีที่มนุษย์รับทราบและวิเคราะห์กลิ่นไปตลอดกาล
ประเด็นท้าทายและโอกาสในการพัฒนาเทคโนโลยีจมูกอิเล็กทรอนิกส์ รายละเอียดเพิ่มเติม!
ถึงแม้ว่า จมูกอิเล็กทรอนิกส์ จะถูกพัฒนาให้สามารถตรวจและวิเคราะห์กลิ่นได้อย่างละเอียด แต่เทคโนโลยีนี้ยังคงพบเจอกับอุปสรรคหลายด้านที่ต้องได้รับการแก้ไขเพื่อให้สามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด หนึ่งในความท้าทายหลักคือ การแบ่งประเภทและชนิดกลิ่นที่คล้ายกันอย่างละเอียด เนื่องจากองค์ประกอบของสารระเหยในอากาศมีความสลับซับซ้อนสูง และกลิ่นที่มนุษย์มีความรู้สึกว่าแตกไม่เหมือนกัน บางครั้งอาจมีโครงสร้างทางเคมีที่ใกล้เคียงกันมากจนถึงทำให้เซนเซอร์ตรวจค้นผิดพลาดได้
ยิ่งกว่านั้น สภาพแวดล้อมที่ปรวนแปร ดังเช่นว่า อุณหภูมิ ความเปียกชื้น และมลพิษในอากาศ ยังมีผลต่อความแม่นยำของระบบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานการณ์ที่ต้องวิเคราะห์กลิ่นที่มีปริมาณน้อยมาก ความไม่แน่นอนนี้ทำให้การนำเทคโนโลยีไปใช้งานในอุตสาหกรรมบางประเภท อย่างเช่น การตรวจหาโรคจากลมหายใจ หรือการตรวจสอบสารแปดเปื้อนในอาหาร ยังคงต้องมีการปรับแต่งให้สามารถใช้งานได้จริงอย่างแม่นยำ
อีกปัจจัยสำคัญที่ต้องได้รับการแก้ไขคือ ความเสถียรของเซนเซอร์ในระยะยาว ตอนนี้อุปกรณ์ตรวจกลิ่นมักมีปัญหาด้านอายุการใช้งานที่สั้น เพราะเซนเซอร์มีลัษณะทิศทางที่จะเสื่อมสภาพเมื่อใช้งานไปนานๆหรือสัมผัสกับสารระเหยบางประเภทบ่อยๆทำให้ต้องมีการเปลี่ยนเซนเซอร์บ่อยซึ่งเพิ่มเงินลงทุนการใช้งาน อีกทั้ง ขนาดของอุปกรณ์ที่ยังค่อนข้างใหญ่และเงินลงทุนการผลิตที่สูง ทำให้ยังไม่สามารถเข้าถึงตลาดผู้บริโภคทั่วๆไปได้อย่างแพร่หลาย
ยิ่งกว่านั้น การพัฒนา อุปกรณ์ตรวจหากลิ่นแบบพกพา ที่มีขนาดเล็กลงและสามารถใช้งานได้ในชีวิตประจำวัน อาทิเช่น อุปกรณ์ตรวจสอบคุณภาพอาหารแบบพกพา หรือเครื่องมือช่วยตรวจค้นมลภาวะในอากาศสำหรับใช้ภายในบ้าน กำลังเป็นทิศทางที่ได้รับการวิจัยอย่างเอาจริงเอาจัง ซึ่งในอนาคตอาจนำไปสู่การสร้าง ระบบวิเคราะห์กลิ่นในอุปกรณ์ใส่ (Wearable Smell Detection Systems) ที่สามารถแจ้งเตือนสภาวะอันตรายจากสารเคมี หรือถึงแม้แต่ช่วยทำให้ผู้ที่มีความผิดปกติในการรับกลิ่นสามารถรับทราบกลิ่นได้ผ่านระบบดิจิทัล เมื่อเทคโนโลยีกลุ่มนี้พัฒนาไปจนถึงจุดที่สามารถเข้าถึงผู้คนได้อย่างกลมกลืน พวกเราอาจได้มองเห็นโลกที่ "กลิ่น" ไม่ใช่เพียงแต่สิ่งที่มนุษย์รับทราบด้วยจมูกอีกต่อไป แต่เป็นข้อมูลที่สามารถนำมาวิเคราะห์ คาดการณ์ และสร้างคุณค่าทางเศรษฐกิจและวิทยาศาสตร์ได้อย่างมหาศาลเลยทีเดียว